ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးခရီး (၁) - ဘုန္းဥာဏ္

မဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္

 ၂၀၁၀ ဒီဇင္ဘာလက ဗုဒၶဂါယာကို ဘုရားဖူး ခရီးထြက္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီခရီးက တစ္ခ်ိဳ႕ အေၾကာင္းအရာေတြကို စာေရးမယ္လို႔ ခရီးသြားစဥ္က စိတ္ကူးခဲ့ေပမယ့္ အေတြးတစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ မေရးျဖစ္ျပန္ဘူး။ ေနာက္ေတာ့ ကိုယ္ႏွင့္ သိတဲ့ ဒကာ ကိုစိုးထြန္းႏွင့္ ဒကာ ဝိမုတၱိသုခတို႔ကို အဲဒီအေၾကာင္း ေရးရလွ်င္ ေကာင္းမလားလို႔ ေမးၾကည့္မိေတာ့ ေကာင္းပါတယ္လို႔ သူတို႔ေတြက ေျဖၾကတယ္။ ဒါႏွင့္ ကိုယ္ ဘုရားဖူးသြားခဲ့တဲ့ ေနရာအခ်ိဳ႕ အေၾကာင္း (အပိုင္းလိုက္) ေရးတင္ဦးမည္လို႔  ယခင္ စိတ္ကူးကို ျပန္ေကာက္မိပါေတာ့တယ္။

ဘုရားဖူးခရီးစဥ္

ျမန္မာျပည္က အိႏၵိယ ဘုရားဖူး ခရီးသည္ေတြဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဂယာၿမိဳ႕ကို တိုက္ရုိက္လာၾကတယ္။ ဂယာၿမိဳ႕က ဘုရားပြင့္ေတာ္မူရာ အထိမ္းအမွတ္ အေသာကမင္းတရားၾကီး တည္ထားေတာ္မူခဲ့တဲ့ မဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္ၾကီးႏွင့္ သတၱ႒ာန၊ အဲဒီ အနီးတစ္ဝိုက္က ဒုကၠရစရိယာ က်င့္ေတာ္မူခဲ့ရာ ေတာင္ႏွင့္ လႈိင္ဂူ၊ သုဇာတာ သူေဌးသမီး ဃနာႏို႔ဆြမ္း ကပ္လွဴရာ ေနရာ၊ ေနရဥၹရာျမစ္ထဲသို႔ ေရႊခြက္ေျမွာရာ ေနရာ၊ သုပၸိယငစင္ ျမက္ရွစ္ဆုပ္ လွဴရာ ေနရာတို႔ကို ေရွးဦးစြာ ဖူးေမွ်ာ္ လည္ပတ္ၾကပါတယ္။

ဂယာမွာ ေအးေအးသက္သာ ဖူးေမွ်ာ္၊ နားေနၿပီးမွ တစ္ျခားေသာ ဘုရားဖူးရာ ေနရာေတြကို လုိက္လံ ဖူးေမွ်ာ္ၾကပါတယ္။ ဗုဒၶဂယာမွ ထြက္ၿပီး အျခားၿမိဳ႕ရြာေတြက ဘုရားဖူးရာ ေနရာေတြကို သြားတဲ့အခါ ျမန္မာဘုရားဖူးေတြ အေခၚ လက္်ာခရီးႏွင့္ လက္ဝဲခရီးလို႔ ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ကားျဖင့္ ဗုဒၶဂယာမွသည္ ဗာရာဏသီ၊ သာဝတၳိ စသည္အတိုင္း လွည့္လည္ပါက လက္်ာခရီးလွည့္လည္ျခင္းလို႔ ဆိုၾကၿပီး၊ ဗုဒၶဂယာမွသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္၊ ပါဋလိပုတ္၊ ေဝသာလီ၊ ကုသိနာရုံ၊ လုမၺိနီ၊ သာဝတၳိ၊ ဗာရာဏသီ ခရီးစဥ္အတိုင္း လွည့္လည္ ဖူးေျမာ္ၾကတာကိုေတာ့ လက္ဝဲခရီးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဘုရားဖူးခရီးစဥ္အတြင္း ညအိပ္ တည္းခိုၾကမည့္ ေနရာ (ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း)ရဲ႕ ခရီးသည္ ေရာက္ရွိ တည္းခိုေနတဲ့အေပၚ အေျခအေနၾကည့္ၿပီး လွည့္လည္ၾကရတာလို႔ ဆိုပါတယ္။ တည္းခိုတဲ့ ေက်ာင္းေတြမွာ ခရီးသည္ ျပည့္ၾကပ္ေနတာမ်ိဳး ျဖစ္မွာကို ေရွာင္တဲ့ သေဘာပါတဲ့။ စာေရးသူႏွင့္ ခရီးေဖာ္ေတြ လွည့္လည္ခဲ့ၾကတာကေတာ့ လက္ဝဲခရီးပါ။

စာေရးသူတို႔ လွည့္လည္ခဲ့ၾကတာကေတာ့ ရက္ အလြန္နည္းလြန္းပါတယ္။ ေလးညအိပ္၊ ငါးရက္ခရီးမို႔ ခရီးပန္းသလို ေအးေအး ေဆးေဆးၾကည့္ရႈ ေလ့လာဖို႔၊ စိတ္ၾကိဳက္ ဘုရားအာရုံျပဳဖို႔ သိပ္ အဆင္မေျပလွပါဘူး။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဒီလုိျဖစ္သြားခဲ့ရတာပါ။ ဓာတ္ပုံမ်ားမ်ား ရိုက္ၿပီး ၿပီးမွ ျပန္အာရုံျပဳ ၾကည္ညိုရပါေတာ့တယ္။ ကားသမားကေတာ့ လိုက္ပို႔ေနၾကသူမို႔ မိမိတို႔အဖြဲ႔က တစ္လုံးတစ္ပါဒမွ် ေျပာစရာ၊ လမ္းညႊန္စရာမလိုပါဘူး။ ခရီးလမ္းစဥ္အပါအဝင္၊ ဘယ္ၿမိဳ႕ ဘယ္ေနရာမွာ ျမန္မာေက်ာင္း ရွိတယ္ကစလို႔ အားလုံးကို ေနာေက်ေနသူမို႔ အဆင္ေျပပါတယ္။

မဟာေဗာဓိ ေစတီေတာ္အတြင္း ရုပ္ပြားေတာ္

ဘုရားဖူးသြားသင့္တဲ့ အဓိက ေနရာမ်ား

ဘုရားဖူးသြားသင့္တဲ့ ေနရာေတြကေတာ့ သံေဝဂတရား ရေစတတ္တဲ့ အဓိကေလးေနရာပါ။ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနလို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အဲဒီ ေလးေနရာကို အလြယ္တကူ မွတ္မိလြယ္ေအာင္ “ဖြား ပြင့္ ေဟာ စံ၊ ဤေလးတန္၊ မွတ္ရန္ သံေဝဇနိယ” လုိ႔ လကၤာေလး စပ္ၿပီး ေျပာၾကပါတယ္။ အဲဒီမွာ

“ဖြား” ဆိုတာက ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳ မင္းသား ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ လုမၺိနီဥယ်ာဥ္၊

“ပြင့္” ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ အျမင့္ဆုံး အျမတ္ဆုံးေသာ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကို ရေတာ္မူရာ မဟာေဗာဓိ (ပုဒၶဂယာ)၊

“ေဟာ” ဆိုတာက ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ အျမတ္ဆုံးေသာ ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူရာ မိဂဒါဝန္၊ (ခုေခတ္ ဆရဏာတ္၊ ဗာရာဏသီ)

“စံ” ဆိုတာက ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ ခႏၶာအၾကြင္းအက်န္မရွိေသာ ၿငိမ္းျခင္းသေဘာ အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာနဓာတ္ျဖင့္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူရာ ကုသိနာရုံ တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလးဌာနကို သံေဝဂရေစတတ္တဲ့ ေနရာျမတ္ေတြအျဖစ္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ပရိနိဗၺာန္ စံလြန္ေတာ္မူခါနီးမွာ မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့တာပါ။ (မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္)။

ဘုရားဖူး ခရီးစဥ္အတြင္း ထားရမည့္ စိတ္ထား

ဘုရားဖူး ခရီးစဥ္သြားေတာ့မည္ ဆိုလွ်င္ ဘယ္လိုစိတ္ထားမည္ ဆိုသည္ကို ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္သင့္ပါတယ္။ ျပင္မလာရင္ေတာ့ ေငြကုန္ လူပန္းသေလာက္ အက်ိဳး မရႏိုင္ပါဘူး။ ကိုယ့္မိသားစုခ်ည္း လာၾကတာ မဟုတ္ရင္ မေျပာပေလာက္တဲ့ ကိစၥေလးေတြႏွင့္ စိတ္ဆုိးၾက၊ စိတ္ေကာက္ၾက၊ မနာလို ဝန္တိုမႈေတြျဖစ္ၾက၊ ၿပိဳင္ၾက ဆိုင္ၾကႏွင့္ “ကုသိုလ္ တစ္ပဲ ငရဲတစ္ပိႆာ” ျဖစ္ၾကရတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ အတၱၾကီးသူက ဘယ္ေရာက္ေရာက္ အေကာင္းဆုံး ေနရာခ်ည္း ေျပးေျပးယူတတ္လို႔ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္ရတတ္တာတို႔၊ ကားေပၚမွာ ေနရာေကာင္း လုရင္း စကားမ်ားၾကရတာ ဒါမွမဟုတ္ စကားမေျပာ ျဖစ္ၾကရတတ္တာ စသည္ျဖင့္ပါပဲ။ ဒါေတြက ျဖစ္ေနက် ျပႆနာေတြလို႔ ဗာရာဏသီက ဆရာေတာ္ တစ္ပါးက ဆိုပါတယ္။

မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္မွာ ပူေဇာ္ဖို႔ ျပင္ေနၾကသူ တစ္စု

တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္း ဘုရားဖူးခရီးလား ေစ်းဝယ္ထြက္တဲ့ ခရီးလား မကြဲၾကဘူးလို႔ ေဒသခံလို ျဖစ္ေနတဲ့ ဆရာေတာ္တစ္ပါးထံကေန သိခဲ့ရပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ၾကေတာ့လည္း ဘုရားဖူးဖို႔ စိတ္က နည္းနည္း၊ ႏိုင္ငံျခားဆိုၿပီး ထြက္ခ်င္ေဇာကမ်ားမ်ားႏွင့္ ထြက္လာလိုက္တာ အိႏၵိယ လူေနမႈၾကည့္ၿပီး စိတ္တစ္ပ်က္ထဲ ပ်က္ၾကသူေတြ အေၾကာင္းလည္း ၾကားဖူးပါတယ္။ အိႏၵိယမွာ အစိုးရက ခ်မ္းလည္း ခ်မ္းသာ၊ ေတာ္ေတာ္လည္း ေကာင္းေပမည့္ လူဦးေရ မ်ားလြန္းတာကို ႏိုင္နင္းေအာင္ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ဖို႔က ႏွစ္ေပါင္း အမ်ားၾကီး လုိဦးမွာပါ။ ဘုရားဖူးသြားရာ ေနရာေတြ (အထူးသျဖင့္  ဘီဟာျပည္နယ္)ဟာ ခုေခတ္မွာေတာ့ အိႏၵိယရဲ႕ အဆင္းရဲဆုံး ျပည္နယ္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဘုရားဖူးစိတ္ကို သန္သန္ၾကီး ေမြးမထားလို႔ကေတာ့ စိတ္ပ်က္စရာ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မွာပါ။ စကၤာပူစတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကို ခရီးလည္ ထြက္ရတာႏွင့္ေတာ့ လုံးဝ လုံးဝ မတူႏိုင္ပါဘူး။ ဘုရားဖူး ခရီးကို အလည္အပတ္ခရီးႏွင့္ မေရာေထြးမိဖို႔ အေရးၾကီးေၾကာင္း ေျပာခ်င္ပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဒီေနရာေတြဟာ ေရွးေဟာင္းေနရာေတြခ်ည္းပါပဲ။ ဒီေတာ့ ဗုဒၶ သို႔မဟုတ္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦး အၿပိဳ အပ်က္ေတြခ်ည္း ျမင္ရမွာပါ။ ဒီေတာ့ ကိုယ္လာရင္း ခရီးမွာ ထားရမည့္ စိတ္ထားကို ေမ့ေနလို႔ကေတာ့ အုတ္က်ိဳး အုတ္ပဲ့ အုတ္ပုံေတြကို လာၾကည့္ရသလိုပါလို႔လည္း ေတြးမိတတ္ ျမင္မိတတ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ဒီခရီးကို သြားေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ (ရတနာသုံးပါးဂုဏ္ေတာ္) မ်ားမ်ားထုံဖို႔ ပြားဖို႔ႏွင့္ မျမဲျခင္း အနိစၥ၊ ဆင္းရဲျခင္း ဒုကၡႏွင့္ အစိုးမရျခင္း အနတၱသေဘာကို မ်ားမ်ားၾကီး ႏွလုံးသြင္းကာ သြားသင့္ေၾကာင္း သတိျပဳၿပီး စိတ္ကို ျပဳျပင္ထားသင့္ပါသည္။ 

ဘုရားရွိခိုး ရြတ္ဆိုေနၾကတဲ့ တိဗက္ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ အေနာက္တိုင္းမွ ဆည္းကပ္သူအခ်ိဳ႕

တစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဘုရားဖူးခရီးသြားၿပီးလွ်င္ ေသလွ်င္ အပါယ္မက်ေၾကာင္း၊ နတ္ျပည္ေရာက္မည့္အေၾကာင္း ေျပာသံၾကားလို႔ လာၾကသူေတြလည္း နည္းလွမယ္ မထင္ဘူး။ ဒါႏွင့္ ပတ္သက္တဲ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ မိန္႔ၾကားခ်က္ကို မဟာပရိနိဗၺာန သုတ္ေတာ္မွ ေကာက္ႏႈတ္တင္ျပရလွ်င္ -

“အာနႏၵာ၊ သဒၶါတရားရွိေသာ ရဟန္း၊ ရဟန္း မိန္းမ၊ ဥပသကာ၊ ဥပါသိကာမတို႔သည္ “ဤအရပ္၌ ျမတ္စြာဘုရား ဖြားျမင္ေတာ္မူ၏၊”  “ဤအရပ္၌ ျမတ္စြာဘုရား အျမတ္ဆုံးေသာ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ကို ရေတာ္မူ၏၊ “ဤအရပ္၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ အျမတ္ဆုံးေသာ ဓမၼစၾကာ တရားကို ေဟာေတာ္မူ၏၊ “ဤအရပ္၌ ျမတ္စြာဘုရားသည္ ခႏၶာအၾကြင္းအက်န္ မရွိေသာ ၿငိမ္းျခင္းသေဘာရွိေသာ အႏုပါဒိေသသ နိဗၺာနဓာတ္ျဖင့္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူ၏” ဟု ေအာက္ေမ့ သတိယၿပီး လာေရာက္ၾကကုန္လိမ့္မည္။ အာနႏၵ၊ ေစတီ ပုထိုးတို႔ကို ဖူးေမွ်ာ္ရန္ လွည့္လည္ သြားလာေသာ သူတို႔သည္ ၾကည္ညိုေသာ စိတ္ထားျဖင့္ ေသကုန္ျငားအ့ံ။ ထိုသူအားလုံးတို႔သည္ ခႏၶာကုိယ္ ပ်က္စီး၍ ေသၿပီးသည္မွ ေနာက္၌ ေကာင္းေသာ လားရာ နတ္ျပည္သို႔ ေရာက္ၾကရကုန္လိမ့္မည္”။ 

အဲဒီ ေဟာၾကားခ်က္မွာ “ၾကည္ညိုေသာ စိတ္ထားျဖင့္ ေသကုန္ျငားအံ” ဆိုတဲ့ စကားရပ္ကို သတိျပဳသင့္ပါတယ္။ ၾကည္ညိုတဲ့ စိတ္ႏွင့္ ကြယ္လြန္မွ နတ္ျပည္ေရာက္မွာပါ။ သြားဖူးရုံ ေရာက္ဖူးရုံႏွင့္ေတာ့ သို႔မဟုတ္ ကြယ္လြန္ခါနီး ဆဲဆဲမွာ မေကာင္းတဲ့ အာရုံ၊ မေကာင္းတဲ့ စိတ္ေတြႏွင့္ ကြယ္လြန္သြားလို႔ကေတာ့ နတ္ျပည္ မေရာက္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလို အဓိပၸါယ္ေကာက္မွလည္း အျခားေသာ ဗုဒၶရဲ႕ ေဟာၾကားခ်က္ေတြႏွင့္ ကိုက္ညီမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ခရီးမသြားခင္ ကတည္းက ခရီးစဉ္အတြင္း ထားရမည့္ စိတ္ထားကို ၾကိဳးစားကာ ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားသင့္ေၾကာင္း အၾကံျပဳလိုက္ခ်င္ပါတယ္။

ကိုယ္ေရာ စိတ္ပါ က်န္းမာ ခ်မ္းသာၾကပါေစ။

ဘုန္းဉာဏ္

ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးခရီး (၂)

လုမၺိနီဥယ်ဉ္ေတာ္ (၁)

စာေရးသူတို႔ ဘုရားဖူးခရီး လွည့္လည္ ခဲ့စဉ္က ဗုဒၶဂယာမွသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္၊ ပါဋလိပုတ္၊ ေဝသာလီ၊ ကုသိနာရုံ၊ လုမၺိနီ၊ သာဝတၳိ၊ ဗာရာဏသီ ခရီးစဥ္အတိုင္း လွည့္လည္ ဖူးေျမာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုေတာ့ အဲဒီ ခရီးစဉ္အတုိင္း မေရးေတာ့ပဲ ျဖစ္စဉ္အတိုင္း ေရးပါ့မယ္။ ေရးတဲ့ အခါ ဖြား ပြင့္ ေဟာစံ ဆိုတဲ့ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနကို အဓိက ေရးပါမယ္။ သို႔ေသာ္လည္း သံေဝဇနိယ ေလးဌာနထဲ မပါေပမဲ့ ေရာက္ခဲ့တဲ့ ေနရာအခ်ိဳ႕ အေၾကာင္းလည္း အလွ်ဉ္းသင့္သလို ထည့္ေရးပါဦးမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခု “ဖြား၊ ပြင၊့္ ေဟာ၊ စံ” ထဲက ပထမဆုံးျဖစ္တဲ့ အေလာင္းေတာ္ျမတ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ လုမၺိနီႏွင့္ စၾကပါစို႔။

လုမၺိနီကို ဟို အရင္ကေတာ့ ရထားတတန္ ကားတစ္တန္ႏွင့္ သြားခဲ့ၾကရတယ္လို႔ သိရတယ္။ ခုေတာ့ ကားစင္းလုံး ငွါးၾကလို႔ သြားလာေရး လြယ္ကူလာတယ္။ ဘုရားဖူး ခရီးစဉ္ကားေတြက သာဝတၳိမွ လလုမၺိနီသို႔ သို႔မဟုတ္ ကုသိနာရုံမွ လုမၺိနီသို႔ သြားၾကပါတယ္။ သာဝတၳိမွ လုမၺိနီသို႔ ၂၂၂ ကီလုိမီတာ ေဝးၿပီး ကုသိနာရုံမွ လုမၺိနီသို႔ ၁၃၉ ကီလိုမီတာ ေဝးပါတယ္။

လုမၺိနီဆိုတာ အေရးၾကီးတဲ့ ဘုရားဖူးရာ ေနရာေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဟို … လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း သုံးေထာင္ေလာက္တုန္းကေတာ့ အပင္ခ်င္းဆိုင္ၿပီး အကိုင္းအခက္ေတြ ယွက္ႏြယ္ေနခဲ့တဲ့ လုမၺိနီသာေမာ အင္ၾကင္းေတာၾကီးေပါ့။ အခုေတာ့ အင္ၾကင္းပင္ တစ္ပင္မွ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဒီေနရာဟာ ကပိလဝတၳဳျပည္ႏွင့္ ေဒဝဒဟျပည္တို႔ရဲ႕ အၾကားမွာ တည္ရွိတဲ့ ဥယ်ာဥ္ေတာပါ။ ခုေခတ္မွာေတာ့ နီေပါႏိုင္ငံ၊ Rupandehi District ထဲက ခရီးသြားေတြ စိတ္ဝင္စားတဲ့ ေနရာတစ္ခုေပါ့။ ဒီ ဥယ်ာဥ္ကို မနက္ေစာေစာပိုင္းကေန ညေနအေစာပိုင္းအထိ ႏိုင္ငံသားမ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာ ဘုရားဖူးေတြ လာေရာက္ လည္ပတ္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဘုရားရွင္ရဲ႕ မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဒဝီဟာ အဲဒီေခတ္က ထုံးစံအရ မီးဖြားဖို႔ မိဘရပ္ထံ ျပန္ရာမွာ ခရီးဆုံးမေရာက္ခင္ သာယာ ၾကည္ႏူးဖြယ္ရာ ဒီလုမၺိနီ အင္ၾကင္းေတာမွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သားေတာ္ သိဒၶတၳ ေဂါတမကို ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ သုတၱနိပါတက်မ္းက “လုမၺိနီဇနပုဒ္က သက်မ်ိဳးႏြယ္တို႔ရဲ႕ ရြာျဖစ္တဲ့ လုမၺိနီမွာ ဘုရားေလာင္းေတာ္ကို ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့တယ္”လို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့လို႔ အဲဒီေနရာ အနီးမွာ ရြာရွိတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူတာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ လယ္တီ ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးက -

“သေႏၶယူကာ၊ ဆယ္လၾကာေသာ္၊ မဟာသကၠရာဇ္၊ ေျခာက္ဆဲ့ရွစ္ၾကဳံ၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႔ဝယ္၊ ခ်မ္းေျမ့စုံစီ၊ လုမၺိနီ၌၊ မဟီလိႈက္ဆူ၊ ဖြားေတာ္မူသည္။ ။ နတ္ လူေအာင္ၿမိဳ႕ လမ္းပါကို။။” လို႔ စပ္ဆို ပူေဇာ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

လုမၺိနီ ေနရာကို နီေပါ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြ အထူးသျဖင့္ေတာ့ Khadga Samsher Rana ရဲ႕ အားထုပ္ဳကိဳးပမ္းမႈေတြေၾကာင့္ (၁၈၉၆) ခုႏွစ္မွာ ျပန္လည္ေတြ႔ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပန္လည္ တူးေဖာ္ရွာေဖြတဲ့ ေနရာမွာ တရုပ္ခရီးသြား (ဘုရားဖူး ခရီးသည္)ရဟန္း ဖာဟီယမ္ Fa Xian ရဲ႕ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို အသုံးျပဳခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

စကားစပ္လုိ႔ ဆိုရလွ်င္ ဖာ ဟီယန္ (337 – c. 422 CE) ဆိုတာ တရုပ္လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ တစ္ပါးပါ။ သူက နီေပါ၊ အိႏၵိယႏွင့္ သီရိလကၤာ ႏိုင္ငံေတြကို ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္မ်ား ရယူဖို႔ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၃၉၉ႏွင့္ ၄၁၂)ေတြမွာ သြားခဲ့တာပါ။ ေရာက္ရာအရပ္က မွတ္သားဖြယ္ရာ ထူးျခားတာေတြကို မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့တာမို႔ သူ႔မွတ္တမ္းေတြဟာ ခုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ သမိုင္းႏွင့္ စာေပအတြက္သာမက ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအတြက္ပါ မ်ားစြာ အသုံးဝင္ေနပါတယ္။

အဲဒီမွာ အေရးအၾကီးဆုံးကေတာ့ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားျမင္ခဲ့တဲ့ “တိက်တဲ့ ေနရာ” ကို ဖူးျမင္ရျခင္းပါပဲ။ အဲဒီ ေနရာကို အထိမ္းအမွတ္ လုပ္ထားခဲ့ရာက ေနာက္ျပန္လည္ ေတြ႔ရွိခ့ဲတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ မင္းသားဟာ ဘုရားမျဖစ္ခင္ကတည္းကိုက သူ႔ရဲ႕ ၾကီးျမတ္တဲ့ ႏွစ္လုံးသား၊ ထက္ျမက္တဲ့ ဥာဏ္ပညာ၊ ျပတ္သားတဲ့ သူ႔လုပ္ရပ္၊ ရဲစြမ္းတဲ့ သူ႔သတၱိ စတာေတြေၾကာင့္ ဒီေနရာကို နန္းတြင္းသူ နန္းတြင္းသားေတြ၊ သူ႔ကို ခ်စ္ခင္ ၾကည္ညိုသူေတြက သူေမြးဖြားခဲ့ရာ ေနရာလို႔ အမွတ္တရ အေနႏွင့္ မွတ္သားေျပာဆိုေလ့ ရွိေနခဲ့တဲ့ ေနရာ ျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ပါတယ္။

ေနာင္အခါမွာ ေတာထြက္သြားေတာ့လည္း သူ႔ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုး လြမ္းဆြတ္သူေတြဟာ ဒီေနရာ ေရာက္ေလတိုင္း သူ႔ကို သတိတရ ရိွေနခဲ့ၾကၿပီး တမ္းတေျပာဆိုေနၾကေတာ့မွာပါပဲ။ ေလာကမွာ ဘုရားလို႔ ထင္ထင္ရွားရွား ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ အခါမွာေတာ့ မွတ္သားေျပာဆိုသူေတြ ပိုမ်ားလာမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒီနည္းႏွင့္ပဲ ဒီေနရာကို အစဥ္အဆက္ မွတ္သားခဲ့ကာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ အထိမ္းအမွတ္ေတြ၊ ေနာက္ေတာ့ ေက်ာင္းေတာ္ေတြ ျဖစ္လာခ၊ဲ့ မွတ္သားခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေတြးၾကည့္ရတာပါပဲ။

(ဆက္ပါဦးမည္)

ဘုန္းဉာဏ္

(ရိုက္ခဲ့တဲ့ ေက်ာက္တိုင္ ဓာတ္ပုံက တင္ဖို႔ အစဉ္မေျပလို႔ http://en.wikipedia.org/wiki/Lumbini က ယူတင္လိုက္ပါတယ္။) 

ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးခရီး (၃)

လုမၺိနီဥယ်ဉ္ေတာ္ (၂)

Sal tree (အင္ၾကင္းပင္)

လုမၺိနီေနရာဟာ ကမၻာ့ အေမြ အႏွစ္မ်ားဆိုင္ရာ အစီအစဥ္ (World Heritage Program) အတြက္ အထူးအမည္စာရင္း တင္သြင္းခံခဲ့ရတဲ့ Unesco World Heritage Site ပါ။ ဒီေနရာမွာ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ ၾကည့္ရႈ ဖူးျမင္စရာမ်ားအျဖစ္ -

(၁) အေသာက ေက်ာက္စာတိုင္၊

(၂) မာယာေဒဝီေက်ာင္းေတာ္၊ 

(၃) ေရွးေဟာင္း ေရခ်ိဳးကန္၊ 

(၄) ေဗာဓိပင္၊

(၅) ေရွးေဟာင္း ေက်ာင္းကန္ အပ်က္အစီးမ်ားကို ၾကည့္ရႈ ဖူးျမင္စရာမ်ားအျဖစ္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။  

(၁) အေသာက ေက်ာက္စာတိုင္

အေသာက ေက်ာက္စာတိုင္ကို ၂၄၉ ဘီစီတြင္ အေသာကမင္းၾကီး ဘုရားဖူးလွည့္လည္စဉ္ ျမတ္စြာဘုရား ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ အရပ္၌ စိုက္ထူထားခဲ့ပါတယ္။ ယခု ျမင္ေတြ႔ရေသာ ေက်ာက္တိုင္၏ မျမင့္သည္ ၁၃ ေပႏွင့္ ၆ လက္မ ရွိၿပီး လုံပတ္သည္ ၇ ေပ ၃ လက္မရွိပါတယ္။ ေျမထဲတြင္ ၁၀ ေပေလာက္ ျမွပ္ကာ ခိုင္ခိုင္ ခံ့ခံ့ စိုက္ထူထားေၾကာင္း သိရပါသည္။ ခုႏွစ္ရာစု ေအဒီေလာက္တြင္ ဤေနရာသို႔ ဖုရားဖူးေရာက္လာခဲ့ေသာ တရုပ္ရဟန္းေတာ္ အရွင္ ဟူအင္စံက သူ၏ မွတ္တမ္းထဲတြင္ ဤေက်ာက္တိုင္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ “အေသာက ေက်ာက္တိုင္သည္ ႏွစ္ပိုင္းက်ိဳးေန၍ ျမင္းရုပ္ရွိေသာ အထက္ပိုင္းသည္ ေျမေပၚ၌ လဲေနေၾကာင္း” ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ (အရွင္ ပညိႏၵာဘိဝံသ၊ “အိႏၵိယ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ”၊ တိပိဋက နိကာယ ဥပ႒ာက အဖြဲ႔၊ ၁၉၉၂ ။ စာ ၃၂)

သိဒၶတၳမင္းသား ဖြားေတာ္မူရာ အထိမ္းအမွတ္ အေသာက ေက်ာက္တိုင္

ေက်ာက္တိုင္ေပၚ၌ ျဗာဟၼီ အကၡရာျဖင့္ စာေၾကာင္း ငါးေၾကာင္း ေရးထိုးထားပါတယ္။ အဲဒီ စာေၾကာင္းေတြကို အခုေခတ္လူေတြ နားလည္ဖို႔ ပါဠိ၊ အဂၤလိပ္ႏွင့္ အျခားဘာသာတစ္ခုႏွင့္ ေၾကးျပားတစ္ခုေပၚမွာ ဘာသာျပန္ ေရးျပထားပါတယ္။ (နီေပါဘာသာႏွင့္ ေရးထိုးထားဟန္တူပါတယ္။ မေမးခဲ့ရလို႔ အတိအက် မသိပါဘူး။) ေရထိုးထားခဲ့တာက -

အေသာကေက်ာက္တိုင္ေပၚက စာ (ဘာသာျပန္)

“ေဒဝါနံ ပိယဒႆီ (အေသာက) မည္ေသာ ဘုရင္ မင္းျမတ္သည္ အဘိသိက္ခံယူၿပီးေနာက္ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ ေျမာက္ကာလ၌ ကိုယ္ေတာ္တုိင္ ၾကြခ်ီေတာ္မူလာခဲ့ေပသည္။ ဤေနရာ၌ သက်မုနိဗုဒၶ ဖြားျမင္ေတာ္မူရကား (ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ) အမွတ္အသားျဖစ္သည့္ ေက်ာက္တုံးကို ရွိခုိးပူေဇာ္ေတာ္မူၿပီး ေက်ာက္တိုင္ တစ္တိုင္ကုိလည္း စိုက္ထူေတာ္မူခဲ့ေပသည္။ ဤေနရာ၌ ရွင္ေတာ္ျမတ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူၿပီးရကား လုမၺိနီရြာ၏ အခြန္ေတာ္ကို ရွစ္ဖို႔ တစ္ဖို႔သို႔ ေလွ်ာ့ခ်ေတာ္မူသည္” လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) မာယာေဒဝီေက်ာင္းေတာ္ 

မာယာေဒဝီေက်ာင္းေတာ္ ဆိုတာကေတာ့ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ကို ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ ေနရာလို႔ ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ေရွးေဟာင္းေက်ာင္းေတာ္ကို ဘုရားဖူးေတြ ၾကည့္လို႔ အဆင္ေျပေအာင္ သင့္ေတာ္သလို ျပန္လည္ ေဆာက္လုပ္ထားပါတယ္။ အဲဒီမွာ အခု ေတြ႔ျမင္ႏိုင္တာက ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သိဒၶတၳမင္းသားကို ဖြားျမင္ေတာ္မူပုံ ထြင္းထုထားသည့္ ေက်ာက္ျပားတစ္ခ်ပ္ကိုပါ။  ဒီပုံဟာ ေက်ာက္စာထဲမွာ ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း အေသာက မင္းၾကီး ထုလုပ္ၿပီး စိုက္ထူခဲ့သည့္ ရုပ္ပုံမွ ပုံတူ ကူးထားတဲ့ ရုပ္ပုံ ျဖစ္ေလမည္လားလို႔ အခ်ိဳ႕ကလည္း ေတြးၾကပါတယ္။ ေရွးက ထုလုပ္ခဲ့တဲ့ ေျခရာတစ္ခုလဲ ရွိပါတယ္။ မယ္ေတာ္ မာယာရဲ႕ ေျခရာ အထိမ္းအမွတ္လို႔ ထင္တာပါပဲ။

(၃) ေရွးေဟာင္း ေရခ်ိဳးကန္  

ေရွးေဟာင္း ေရခ်ိဳးကန္ (Puskarini or Holy Pond) ကေတာ့ အစဥ္အလာအရ မီးမဖြားမီ မယ္ေတာ္ မာယာေဒဝီ ေရႏွစ္ (ေရစိမ္)တဲ့ ကန္ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ အခ်ိဳ႕ကလည္း အေလာင္းေတာ္မင္းသားကို ဖြားျမင္ေတာ္မူၿပီးသည့္ အခါ ေရသုံးသပ္ေပးရာ အရပ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ တရုပ္ရဟန္းေတာ္ အရွင္ ဟူအင္စံက သူရဲ႕ မွတ္တမ္းထဲမွာ ဤေရကန္ကို ၾကည္လင္ သန္႔ရွင္းသည့္ ေရရွိေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါေသးတယ္။

ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ဘုရား အေလာင္းေတာ္ကို ေရသုံးသပ္ေပးရာ ေရကန္

(၄) ေဗာဓိပင္

ေဗာဓိပင္ တစ္ပင္ကို ေတြ႔ရေပမဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းကို စာေရးသူ မသိပါ။ အထိုက္အေလွ်ာက္ ရွာေဖြ ဖတ္ရွဳၾကည့္ေပမဲ့ မေတြ႔မိေသးပါဘူး။ (ဒီစာေတြကို ေႏွာင္မွာ ျပဳျပင္ ျဖည့္စြက္သြားဖို႔ စိတ္ကူးရွိပါတယ္။ ေတြ႔လွ်င္ေတာ့ အဲဒီအခါမွာ ျဖည့္စြက္ ေဖာ္ျပေပးပါ့မယ္။)

(၅) ေရွးေဟာင္း ေက်ာင္းေတာ္ရာ

အလြန္တရာ ခမ္းနား ၾကီးက်ယ္ခဲ့ဟန္တူတဲ့ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီးရဲ႕ အုတ္ျမစ္ကိုလည္း အဲဒီ လုမၺိနီဥယ်ာဥ္ထဲမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ႏွစ္ရာစု ဘီစီေခတ္က ျဖစ္ေၾကာင္း စာတမ္းေလးေတြ ေရးခ်ိတ္ထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ႏွစ္ရာစု ဘီစီေခတ္က ေစတီေတာ္ေျခာက္ဆူတန္း အုတ္ျမစ္ေတြ၊ အဲဒီေခတ္ကပဲ တည္ထားခဲ့တဲ့ ေလးေထာင့္ေစတီေတာ္ၾကီးရဲ႕ အုတ္ျမစ္၊ ႏွစ္ရာစု ဘီစီ - ႏွစ္ရာစု ေအဒီေခတ္မွ ေက်ာင္းေတာ္ရာ စသည္တို႔ကိုလည္း ၾကည့္ရွဳေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာဝင္ သူေတာ္စင္ ဘုရားဖူး ခရီးသည္ အေနႏွင့္ကေတာ့ ဘုရားရွင္ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ရာကို ဖူးေျမာ္ ၿပီး ဗုဒၶရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို အထပ္ထပ္ ရြတ္ဆိုျခင္း သို႔မဟုတ္ ပြားမ်ားျခင္း၊ မျမဲတဲ့ သခၤါရသေဘာ၊ ျမဲတဲ့ ေသျခင္းသေဘာတို႔ကို သတိယကာ သံေဝဂယူျခင္း၊ ခမ္းနား ၾကီးက်ယ္ခဲ့တဲ့ ေက်ာင္း ကန္ အေဆာက္အဦပ်က္ေတြကို ၾကည့္ၿပီး အျမဲတဲ့ အနိစၥသေဘာကို ေစာေၾကာ ဆင္ျခင္ ရွဳမွတ္ျခင္းျဖင့္ ဘာဝနာကုသိုလ္ ပြားမ်ားသင့္ေၾကာင္းပါ။

ဝန္ခံခ်က္။ ။ ေဗာဓိပင္ႏွင့္ ေရကန္ပုံကို http://en.wikipedia.org/wiki/Lumbini မွ ယူပါသည္။
 
ရည္ညႊန္း။
၁။ အရွင္ ပညိႏၵာဘိဝံသ၏ အိႏၵိယ ျမန္မာ ဗုဒၶဘာသာ၊ တိပိဋက နိကာယ ဥပ႒ာက အဖြဲ႔၊ ၁၉၉၂ ။ စာ ၃၂။
၂။ http://en.wikipedia.org/wiki/Lumbini

(မွတ္ခ်က္။ ။ ဘုန္းဉာဏ္ Wisdom of Dhamma ရဲ႕ ခရီးသြားေဆာင္းပါးကို ျပန္လည္ မွ်ေ၀သည္။)